Hẳn bạn đã từng nghe “sự đa dạng là gia vị của cuộc sống”, đó chính xác là cách mà bạn nên làm trong những bữa ăn của cún cưng.
Để giải thích cho điều này, hãy tưởng tượng rằng có ai đó phát minh ra một loại thực phẩm hoàn chỉnh và cân bằng cho trẻ em, gọi là ‘Mờ-Lem’. Mờ-Lem có tất cả các vitamin và khoáng chất, protein và chất béo theo tỉ lệ thích hợp để một đứa trẻ cần có để phát triển. Đặc biệt là Mờ-Lem rất ngon nên mọi trẻ em đều thích.
Thế là các bác sĩ nhi khoa bắt đầu giới thiệu Mờ-Lem tới tất cả các bệnh nhân. Nếu vậy thì cuộc sống của các bậc cha mẹ trở nên quá nhẹ nhàng và rảnh rang. Bởi vì không cần bổ sung thêm loại thực phẩm nào khác ngoài Mờ-Lem nên cha mẹ sẽ không muốn cho con mình ăn thêm một quả táo, một miếng thịt gà, phô mai hay salad vì nó sẽ gây ra sự mất cân bằng trong chế độ ăn uống.
Tiếp theo, nhà sản xuất Mờ-Lem cho ra mắt một sản phẩm còn tuyệt vời hơn nữa, gọi là Mờ-Lem hoàn chỉnh và cân bằng cho mọi lứa tuổi: Từ sơ sinh, trẻ nhỏ, thiếu niên, người lớn và cả người già. Điều này đồng nghĩa với việc tất cả các thành viên trong gia đình đều có thể sử dụng Mờ-Lem và hoàn toàn nhận được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết. Không cần mua sắm gì nữa, chỉ cần hâm nóng Mờ-Lem trong lò vi sóng là xong.
Điều này nghe liệu có dễ dàng và hợp lý không? Hoàn toàn không. Quả là điên rồ!
Nhưng nghe có vẻ quen quen nhỉ? Khi các bác sĩ thú y giới thiệu một loại thức ăn duy nhất cho cả quãng đời của một chú chó, nhiều người thậm chí không thèm thắc mắc hoặc tự hỏi xem liệu luân phiên thay đổi thức ăn cho chó có tốt hơn không.
Chó có nên ăn một loại thức ăn ngày này qua ngày khác?
Xưa nay người ta nói rằng động vật phải ăn nhiều loại thức ăn khác nhau. Điều này đúng trong tự nhiên đối với mọi loài, mặc dù một hoặc hai loại thực phẩm ưa thích có thể chiếm phần lớn trong khẩu phần ăn. Chẳng hạn, loài Lynx ăn chủ yếu là thỏ rừng, nhưng chúng sẽ không ngoảnh mặt lại với những con mồi khác.
Loài chó chắc chắn không như tổ tiên sói của mình chỉ tìm hươu để ăn, chúng săn bất cứ thứ gì có thể bắt được như nai, bò rừng, hải ly, thỏ rừng, động vật gặm nhấm,..hay thậm chí cả cá. Chúng thi thoảng cũng ăn cả rau củ chẳng hạn như trái cây nếu tìm thấy.
Các tài liệu thú y có đầy đủ các trường hợp thiếu dinh dưỡng hoặc dư thừa chất độc. Hầu hết vấn đề đều nảy sinh (hoặc được phát hiện) vì thú cưng ăn một loại thức ăn duy nhất trong một thời gian dài.
Mèo thường là nạn nhân ngoài ý muốn. Sự thiếu hụt Taurine, thiamine, đồng, vitamin E và kali đã xảy ra ở những chú mèo được cho ăn một loại thức ăn duy nhất của chúng. Đối với chó, chúng ăn tạp và có khả năng trao đổi chất dễ thích nghi hơn nên không gặp nhiều vấn đề như vậy. Nhưng các loại thực phẩm kém chất lượng như vậy thường thiếu kẽm và axit béo. Hãy nhớ rằng tất cả những thực phẩm này chỉ đáp ứng đủ tiêu chuẩn dinh dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định.
Tại sao “Hoàn chỉnh và Cân bằng” không được đảm bảo?
Làm thế nào mà một sản phẩm được cho là ‘hoàn chỉnh và cân bằng’ lại gây ra những vẫn đề như vậy? Ngay cả loại thức ăn tốt nhất dành cho chó vẫn có một số vấn đề về giá trị dinh dưỡng.
- Các tiêu chuẩn AAFCO là không hoàn hảo: Dinh dưỡng cho thú cưng là một ngành khoa học đang phát triển và chúng ta không biết tất cả những gì cần biết về nó như ta tưởng. Nhu cầu dinh dưỡng cụ thể của một loài thường được biết đến thông qua những trường hợp chúng không được đáp ứng đủ. Và các tiêu chuẩn AAFCO được thiết kế để ngăn ngừa sự thiếu hụt, không phải để đạt được sức khỏe tối ưu.
- Các chất dinh dưỡng riêng lẻ trong bảng thành phần có thể không được biết hoặc không được công bố chính xác: Đối với các thành phần thực vật, giá trị dinh dưỡng được dựa trên các phân tích trước đó. Tùy thuộc vào thời tiết, điều kiện đất đai, loại phân bón, vv, lượng chính xác của mỗi chất dinh dưỡng có thể khác nhau. Các loại cây trồng hiện nay ít dinh dưỡng hơn so với những thập kỷ trước. Chưa kể chúng còn bị ảnh hưởng bởi phương pháp canh tác hiện đại và hóa chất công nghiệp. Nhiều giống cây trồng cho năng suất cao ngày nay chứa ít chất dinh dưỡng hơn.
- Nhiều nhà cung cấp tham gia sản xuất thức ăn cho thú cưng: Các công ty thức ăn cho vật nuôi lớn có một số nhà máy sản xuất ở Mỹ cũng như ở nước ngoài. Họ thường lấy nguyên liệu từ các nhà cung cấp địa phương. Ví dụ, Darling International sở hữu nhiều nhà máy kết xuất riêng lẻ. Họ cung cấp các sản phẩm động vật cho nhiều nhà sản xuất thức ăn cho thú cưng. Mỗi công ty đều lấy nguyên liệu thô từ các nguồn địa phương. Bột thịt và xương nấu từ một nhà máy ở Texas so với một nhà máy ở Oregon có thể rất khác nhau về chất lượng và hàm lượng dinh dưỡng.
- Chất lượng thành phần không đảm bảo: Hỗn hợp vitamin-khoáng chất mua từ nhà cung cấp bên ngoài có thể đảm bảo một mức độ nhất định của từng mặt hàng. Nhưng nếu việc kiểm tra chất lượng sản phẩm đó không tốt sẽ dẫn đến thành phẩm không được đảm bảo.
- AAFCO mô tả mức tối thiểu nhưng không có giới hạn tối đa đối với hầu hết các chất dinh dưỡng: Luôn có khả năng một hoặc nhiều chất dinh dưỡng có thể bị dư thừa. Quá liều lượng một số khoáng chất có thể gây ra tác dụng phụ. Ví dụ như nông sản ở một số nơi có chứa nhiều selen, từ đó khi cho vật nuôi ở nơi đó ăn các sản phẩm chứa nông sản này chúng sẽ tiêu thụ nhiều selen hơn. Chỉ cần dư thừa một lượng nhỏ selen trong hỗn hợp khoáng chất có thể đẩy thực phẩm lên đến mức độc hại.
Nhiều chất dinh dưỡng sẽ bị suy giảm theo thời gian. Các nhà sản xuất cần phải làm cho sản phẩm của họ đáp ứng Bảng Phân Tích Thành Phần Dinh Dưỡng (Guaranteed Analysis) trong vài tháng cho đến vài năm. Do đó, vitamin và khoáng chất được bổ sung vượt mức 300% đến 400% so với mức tối thiểu cần thiết.
Mangan là một trong những khoáng chất được bổ sung quá mức. Chất này có mức độ an toàn rất nhỏ ở người và có thể gây ra mối đe dọa sức khỏe ở mức thấp hơn nhiều so với mức được tìm thấy trong nhiều chất bổ sung dinh dưỡng. Tuy nhiên, không có nghiên cứu nào đối với chất này ở chó, đồng thời cũng không có mức tối đa cho phép trong bất kì thức ăn vật nuôi nào.
- Quy trình chế biến làm thay đổi giá trị dinh dưỡng: Thức ăn khô cho chó phải trải qua chế biến nhiệt bốn lần trong quá trình sản xuất. Chế biến nhiệt làm thay đổi nhiều thành phần dinh dưỡng, theo hướng tốt và cả hướng xấu. Carbohydrate dễ tiêu hóa hơn khi nấu chín. Protein có thể bị biến tính, vitamin bị phá hủy và chất béo bị hư hỏng do nhiệt. Các nhà sản xuất thức ăn vật nuôi nhận thức được điều này nên họ thường bổ sung thêm một số chất dinh dưỡng để bù đắp lại.
- Các nhà sản xuất thức ăn vật nuôi có thể mắc sai lầm: Việc cho thú cưng ăn một loại sản phẩm từ một nhà sản xuất thức ăn từ ngày này sang tháng nọ có thể có nguy cơ gây ra các vấn đề sức khỏe cho chúng.
- Nhu cầu dinh dưỡng đa dạng: Hiện nay có rất nhiều loại thức ăn cho vật nuôi trên thị trường. Trong khi đó, kiến thức thú y chỉ có hai giai đoạn là giai đoạn trưởng thành và giai đoạn tăng trưởng – mang thai – cho con bú.
Tại sao các loại thực phẩm được thiết kế riêng lại vô dụng?
Hiện nay có những loại thực phẩm được thiết kế riêng dành cho vật nuôi có dạ dày yếu, bị ngứa da, thừa cân, kích thước và giống cụ thể hoặc có lối sống và giai đoạn sống riêng (‘all life stages’ là sản phẩm dành cho mọi giai đoạn sống, đáp ứng các tiêu chuẩn để tăng trưởng.
Vấn đề là hầu như chúng đều đáp ứng các tiêu chuẩn dinh dưỡng giống nhau, thành phần dinh dưỡng và bảng phân tích dinh dưỡng tương tự nhau nếu không muốn nói là giống hệt nhau. Các sản phẩm này không có yêu cầu giống vật nuôi xác định cũng như lối sống và trao đổi chất riêng của từng vật nuôi.
Thu hồi thức ăn vật nuôi
Việc thu hồi thức ăn cho vật nuôi đáng sợ dường như đã trở nên thường xuyên hơn trong những năm qua. Đối với thức ăn hạt, aflatoxin (chất độc do một số loại nấm mốc tạo ra) là một trong những nguyên nhân nguy hiểm nhất. Hàng trăm chú chó đã bị ốm và hơn 100 con bị giết bởi aflatoxin. Hạt mốc dự kiến sẽ trở thành một vấn đề phổ biến hơn trong những năm tới do biến đổi khí hậu.
Vi khuẩn, đặc biệt là Salmonella, cũng là nguyên nhân thường xuyên của việc thu hồi, đặc biệt là đối với sản phẩm thức ăn thô thương mại. FDA có chính sách “không khoan nhượng” đối với vi khuẩn Salmonella áp dụng cho tất cả các loại thực phẩm dành cho vật nuôi, nhưng các thanh tra viên dường như nhắm mục tiêu và kiểm tra thực phẩm sống thường xuyên hơn. Trong khi đó thực phẩm khô gây ra nhiều bệnh tật hơn, đặc biệt là ở người, do nhiễm vi khuẩn Salmonella. Các vi khuẩn phổ biến khác gây ra việc thu hồi là Listeria và Campylobacter.
Một số nguyên nhân khác không phổ biến bao gồm lỗi công thức (quá nhiều hoặc quá ít vitamin D), các vật liệu bị lạc như mảnh nhựa hoặc kim loại, và trong một số trường hợp nghiêm trọng là nhiễm độc pentobarbital thuốc gây tử vong.
Từ đó cho thấy sự đa dạng là cách phòng thủ tốt nhất. Nếu cún cưng của bạn không chỉ ăn một loại thức ăn thì khả năng gây hại từ thực phẩm bị thu hồi sẽ giảm đáng kể.
Dị ứng và không dung nạp thực phẩm
Một cạm bẫy khác của việc cho ăn một loại thức ăn là khả năng phát triển chứng không dung nạp hoặc dị ứng thực phẩm. Không dung nạp chế độ ăn uống là một phản ứng với một chất gì đó trong thực phẩm. Dị ứng thực phẩm là một phản ứng của hệ thống miễn dịch. Cả dị ứng và không dung nạp thực phẩm đều có thể xuất hiện dưới dạng các triệu chứng ở đường tiêu hóa. Nhưng dị ứng thực phẩm thường gây ra các vấn đề về da.
Dị ứng thực phẩm không thực sự phổ biến ở vật nuôi. Tuy nhiên, các bác sĩ thú y cho biết hầu hết các trường hợp bệnh viêm ruột liên quan đến chế độ ăn uống.
Không dung nạp thực phẩm
Có nhiều nguyên dẫn dẫn đến chứng không dung nạp thực phẩm bao gồm hương liệu, chất tạo màu, chất nhũ hóa, chất giữ ẩm, chất ổn định, chất làm đặc, chất tạo kết cấu, chất bảo quản và hàng chục loại khác. Các nhà sản xuất khác nhau sử dụng các chất phụ gia khác nhau. Việc luân phiên thức ăn cho chó giúp hạn chế được vấn đề này. Nếu bạn vẫn cho ăn thức ăn khô thì hãy thay đổi thức ăn này vài tháng một lần. Thử chuyển thực đơn từ cơm + gà sang thịt bò + lúa mạch. Với thực phẩm đóng hộp, bạn có thể thay đổi hàng ngày hoặc thậm chí mỗi bữa ăn.
Dị ứng thực phẩm
Dị ứng thường là với protein và là protein đến từ các sản phẩm động vật. Nhưng các loại đậu cũng có chứa protein chẳng hạng như bột bắp chứa 9% protein. Bột đậu nành chứa 37% protein; lúa mì chứa 10% protein.
Thường sẽ mất vài tháng đến vài năm tiếp xúc với thực phẩm để phát triển bệnh dị ứng. Chúng ta có thể ngạc nhiên khi một người bị dị ứng với loại thực phẩm họ đã ăn trong nhiều năm nhưng đó chính xác là thời điểm bộc phát bệnh dị ứng.
Một số loại thức ăn cho vật nuôi được sản xuất trên cơ sở “chi phí thấp nhất”. Với điều này thì các thành phần có thể thay đổi theo từng đợt. Ví dụ, “các sản phẩm phụ từ thịt” có thể đến từ một cơ sở chăn nuôi gia súc một tuần, và được lấy từ một cơ sở giết mổ heo trong tuần kế tiếp. Thực phẩm với “công thức cố định” luôn sử dụng các thành phần giống nhau. Tùy thuộc vào chất lượng thành phần, thực phẩm như vậy có thể là lựa chọn tốt hơn. Nhưng ngay cả thực phẩm ‘công thức cố định’ sử dụng cùng một nguyên liệu thường xuyên có thể thay đổi hương liệu hoặc các chất phụ gia khác theo định kỳ.
Thói quen và khẩu vị
Lý do quan trọng cuối cùng để thay đổi thức ăn cho chó thường xuyên là để ngăn chặn thói quen ăn uống sai lầm. Các nhà sản xuất thức ăn cho thú cưng là những bậc thầy trong việc làm cho thức ăn ngon miệng hơn. Chó và mèo thường có khẩu vị kén chọn. Nếu bạn chỉ cho chó ăn một loại thức ăn duy nhất thì chúng có thể từ chối ăn loại thức ăn khác.
Khi bạn mua một túi thức ăn mới, thậm chí cùng một loại thức ăn thì nó vẫn có thể có hương vị khác đủ để chú chó nhận biết và từ chối ăn. Hoặc có thể có rắc rối nếu như hết thức ăn và bạn không thể đến cửa hàng để mua ngay được.
Vì những lý do trên, lời khuyên là bạn nên cho ăn nhiều loại thịt, đa dạng thực phẩm, nhãn hiệu và hương vị. Cố gắng luân phiên và thay đổi thức ăn cho thú cưng để chúng có thể sẵn sàng ăn bất cứ thứ gì bạn cho ăn.
Nguồn: Jean Hofve DVM; https://www.dogsnaturallymagazine.com/rotating-dog-food/
Dịch bởi Trang Pham